niedziela, 27 listopada 2011

Jak pisać — wyrównanie tekstu i wyróżnienia

Jak pisać? Napisano  o tym wiele książek. Mogę napisać o moich przemyśleniach na ten temat. Można przeczytać wiele książek, wtedy więcej wiemy, ale jeszcze nie jesteśmy specjalistami. A co ma zrobić użytkownik, któremu nie chce się tego wszystkiego czytać? Coś powinien wiedzieć. O tym, oczywiście pod katem mojego zdania postaram się napisać.

Do czasów wejścia komputerów nasze drukarstwo było oparte o podwaliny niemieckie. Wraz z wejściem komputerów weszły też zasady amerykańskie. Oczywiście specjaliści w tym się nie pogubią, ale co ma zrobić normalny człowiek? Kiedyś były normy, które obowiązywały. Państwowa norma PN obowiązywała wszystkich, natomiast branżowa norma BN tylko w danej branży. Wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej normy utraciły swoją restrykcyjną moc. Co w takim razie robić? Można kupić sobie książkę, tylko jaką? Mnie wydaje się, że tylko polskiego autora, tak będzie najbezpieczniej. Jak będziemy chcieli pisać długi tekst (praca, książka) i ma być on poprawny możemy sobie kupić książkę pana Roberta Chwałowskiego ― Typografia typowej książki. Muszę napisać, że zetknęłam się z różnymi typograficznymi teoriami. Wydaje mi się, że ta książka może być przydatna, bo nie jest za obszerna, a wyczerpuje potrzebne zagadnienia.

To, co tutaj napiszę, można potraktować jak krótką ściągawkę z tej materii.

Litery
Najpierw wielkość liter. Co tylko się da piszemy literami tekstowymi, nie wersalikami. Dlaczego? Bo tekst pisany wersalikami czyta się literkę po literce, a tekst pisany literami tekstowymi czyta się frazami. Widać to na obrysach w poniższym rysunku (litery tekstowe, poniżej wersaliki).


Na tym obrazku mamy tekst napisany literami tekstowymi i wersalikami. Można zrobić sobie ćwiczenie, który jest bardziej czytelny. Poniżej obrazek, na którym możemy to sprawdzić.



Jakie wybrać pismo? 

Do pisania długich tekstów bardziej nadaje się pismo szeryfowe. Szybciej taki tekst się czyta. Podobno to własność szeryfów, oko ludzkie ślizga się po szeryfach i dlatego prędkość czytania jest większa. Natomiast pismo bezszeryfowe jest bardziej wyraziste i nadaje się bardziej na krótki tekst. Który tytuł bardziej rzuca się w oczy?


Pismo stałe również nie nadaje się do pisania długich tekstów, tak jak i pismo kaligraficzne. Na poniższym obrazku mamy: pismo stałe, pismo proporcjonalne, pismo kaligraficzne.



A jakie wybrać pismo? Wszystko zależy od tego, co chcemy napisać. Tekst piszemy pismem prostym. Jeżeli chcemy uzyskać pismo pochylone czy grube to je wybierzmy, może twórca zaprojektował tę odmianę. Jeśli nie ma innej możliwości możemy skorzystać z radosnej twórczości naszego komputera, czyli kursywy (I) czy pogrubienia (B). W Maku okienko czcionek jest bardzo wygodne.



O tym będzie więcej przy pokazaniu pracy edytora TextEdit. Natomiast należy unikać podkreślenia, bowiem przecina litery, które mają wydłużenia dolne (w wersalikach tego nie mamy). To co prawda naszego edytora nie dotyczy, bo jest taki sprytny, że daje sobie radę z podkreśleniami. A podkreślenia w naszym edytorze są różne.




A tak wygląda to w innym edytorze tekstu.


 
Wyrównanie tekstu

Podobno oko ludzkie ma taką własność, że poszukuje lewego marginesu. Więc wyrównujemy nasz tekst do lewego marginesu, wtedy prawy margines jest nierówny, układa się z tzw. chorągiewkę. Możemy tekst wyrównać do lewego i prawego marginesu (wyjustować), ale musimy uważać, aby nie było korytarzy. Jak je zauważyć? Wystarczy zmrużyć oczy i popatrzeć na napisany tekst. Oczywiście przy takim wyrównaniu nie unikniemy niedociągnięć, zróbmy tak, aby bardzo nie raziło. Tekst może być też wyśrodkowany. Stosujemy go rzadko, tylko dla czcionek większych niż 14 punktów, raczej do krótkich tekstów, np. dyplomów.

  • Tekst wyrównany do lewej strony (układ od czoła)


  • Tekst wyjustowany (układ blokowy)

  • Tekst wyśrodkowany (układ z wypośrodkowaniem)


Wyróżnienia w tekście

Tekst wyróżniamy za pomocą cudzysłowów lub kursywy. Stosujemy cudzysłowy apostrofowe i jak potrzeba następnych stosujemy cudzysłowy niemieckie.

Na poniższym obrazku są różne cudzysłowy.


Przykład zastosowania dwóch cudzysłowów.


Na tym obrazku mamy wyróżnienie kursywą i cudzysłowami.


BIBLIOGRAFIA:
Robert Chwałowski ― Typografia typowej książki ― Helion 2002
Sandee Cohen, Robin Williams ― Skanowanie i drukowanie, jak to zrobić? ― Helion 2003
Jacek Jarzyna ― Tajniki typografii dla każdego ― Mikom 2003
Stanisław Magdzik, Stefan Jakucewicz ― Podstawy poligrafii ― WSiP 1999
Roger C. Parker ― Skład komputerowy w minutę ― Intersoftland Warsawa, Polska, 1994
Robin Williams ― Komputerowy skład tekstów, jak to zrobić? ― Helion 2003
Robin Williams ― Mistrzowskie stosowanie czcionek, jak to zrobić? ― Helion 2003
Robin Williams ― Jak składać tekst? Komputer nie jest maszyną do pisania ― Helion 2003
Jan Wojeński ― Technika liternictwa ― PWE Warszawa 1990

http://www.typografia.ogme.pl/index.php/artykuly-mainmenu-4/46-podstawy-typografii
http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Skarbnica_wiedzy/Przegląd_zagadnień_z_zakresu_DTP
http://historiasztuki.com.pl/90_TYPO_STORY.html
http://www.kentype.pl/typografia/typo_index.html
http://dtp.msstudio.com.pl/typo.html
http://www.cinek.xo.pl/grafika_reklamowa/technologia_skladu_tekstu.html
http://www.frazpc.pl/artykuly/266071,Technologia-druku-komputerowego.html
http://typografia.y0.pl/?page_id=2
http://taat.pl/typografia/
http://dtp.art.pl/index.html#spis



niedziela, 6 listopada 2011

Pisanie tekstu — trochę teorii

Steve Jobs na spotkaniu z studentami uniwerytetu Stanforda powiedział niędzy innymi takie słowa.

Reed College oferował chyba najlepszy w tym czasie kurs kaligrafii w kraju. W całym kampusie, każdy plakat, każda etykieta na szafce były pięknie, ręcznie kaligrafowane. Ponieważ nie musiałem uczęszczać na swoje normalne zajęcia, zdecydowałem się zapisać na kaligrafię, aby nauczyć się, jak się to robi. Dowiedziałem się tam o czcionkach szeryfowych i bezszeryfowych, o zmiennych odstępach pomiędzy kombinacjami różnych liter oraz tym, co charakteryzuje dobrą typografię. Było to piękne, historyczne oraz subtelne w sposób, w jaki nauka nie potrafi tego uchwycić. To było fascynujące.
Nie liczyłem nawet, by którakolwiek z tych rzeczy znalazła kiedyś praktyczne zastosowanie w moim życiu. Jednak 10 lat później, gdy projektowaliśmy pierwszy komputer Macintosh, wszystko to do mnie powróciło. Zastosowaliśmy te wszystkie zasady w Mac-u – był to pierwszy komputer z piękną typografią. Gdybym nigdy nie zapisał się na ten pojedynczy kurs na studiach, Mac nie miałby wielu wzorów czcionek, czy też proporcjonalnie rozmieszczonych znaków. A ponieważ Windows tylko kopiował Maca, prawdopodobnie żaden komputer osobisty by ich nie miał. Gdybym nigdy nie zrezygnował, nie zapisałbym się na zajęcia z kaligrafii, a komputery osobiste mogłyby nie mieć pięknej typografii, którą posiadają. Oczywiście nie było możliwe połączenie tych zdarzeń patrząc w przyszłość, podczas gdy byłem na uczelni. Ale było to bardzo, bardzo wyraźne widoczne, patrząc wstecz z perspektywy 10 lat.

Ja też uległam fascynacji typografią i dlatego chcę tutaj o tym napisać.

Mamy w naszym Maczku edytor tekstu o nazwie TexEdit i możemy zacząć pisać. Jednak nie jest to takie proste. Właściwie to bardzo skomplikowane jak chciałoby się dobrze to zrobić. Jest to wielka sztuka i do tego trzeba nie lada wiedzy i doświadczenia. To co w takim razie ma zrobić normalny użytkownik komputera? Jak chce pisać poprawnie to kupuje sobie program iPages, w którym są szablony i własny tekst wkleja do szablonów. A jak nie chce? To musi się trochę doszkolić (tak jak ja). Nie jestem żadnym specjalistą w tej dziedzinie, więc proszę o wyrozumiałość specjalistów. Jeśli popełnię jakieś błędy, proszę o komentarz. Naszym celem w pisaniu, w tym programie jest wydrukowanie naszego tekstu, czyli powinniśmy przestrzegać zasad stosowanych w drukarstwie. Tego zrobić się nie da, bo nie jesteśmy specjalistami, ale spróbujemy nauczyć się pisać bez rażących błędów.

Teraz trochę teorii.

Znaki pisarskie, czcionki, fonty

Znaki pisarskie to znaki stanowiące pismo, symbole graficzne oznaczające dźwięki mowy lub znaczenia myślowe. Ciąg znaków pisarskich nazywamy tekstem.

Znaki pisarskie dzielimy na:
― litery,
― cyfry (symbole służące do zapisu liczb),
― znaki akcentów fonetycznych,
― znaki interpunkcyjne,
― symbole matematyczne, fizyczne, chemiczne itp.,
― abrewiatury (umowny pojedynczy znak pisarski o stałym znaczeniu zastępujący słowo lub frazę, który można stosować w ramach tekstu ― przykłady abrewiatur to: %, $, §, ©, ®.)
― nuty,
― piktogramy (przedstawienie wyrazu za pomocą obrazka w oderwaniu od zapisu, piktogramami są np. hieroglify, znaki drogowe i ostrzegawcze, oznaczenia przeciwpożarowe),
― inne znaki pomocnicze.

Typografia zaś zajmuje się graficzną reprezentacją tych znaków, zwłaszcza podczas użycia pisma drukiem.

Napisaliśmy jakiś tekst na papierze pismem odręcznym. Trzeba by było go przepisać. W dawnych czasach pisało się ten tekst na maszynie do pisania. Taka pani (przeważnie) nazywała się maszynistką. Znała zasady pisania pism na maszynie. Można było też dać tekst do wydrukowania w drukarni. Było to jednak droga usługa. Poniżej przedstawiam zdjęcia czcionek drukarskich.




A teraz mamy komputery i wszystko się zmieniło. Czcionki trafiły do każdego. Tylko czy to jest czcionka? Bardzo mądrze wyjaśnia te pojęcia pan Robert Chwałowski, naprawdę WARTO przeczytać ten tekst. Link do tekstu: Czy fontami można strzelać z procy?

Font to zestaw czcionek o określonych cechach zapisany w postaci elektronicznej, w jednym pliku.

No dobrze, ale w komputerze mamy nazwa czcionki, nie font. Teraz wiemy co to jest. Dalej będę mówiła o czcionkach. Te czcionki należało by jakoś mierzyć. Musimy wiedzieć co nam się wydrukuje.

Jednostki miar  

Jednostki miar Miary drukarskie wprowadzono, aby ujednolicić wykonywanie materiału zecerskiego takich jak między innymi czcionki. W czasach tradycyjnego druku istniały dwa systemy drukarskich miar typograficznych: system Didota (Europa) i Pica (USA i Wielka Brytania). Obecnie mamy trzy systemy:
— system Didota,
— system Pica,
— PostScript.

Podstawową jednostką długości stosowaną w systemach miary wielkości czcionek i innych elementach typograficznych jest punkt typograficzny. Jest on podobnej długości we wszystkich systemach i podobnie się nazywa.

System Didota
1 punkt typograficzny (1 p.) = 0,3759 mm
System Pica
1 punkt typograficzny (1 pt) = 0,3514 mm
PostScript
1 punkt typograficzny postscriptowy (1 pt) = 0,3528 mm

Większe jednostki
System Didota: cycero = 12 punktów (4,5113 mm), kwadrat = 4 cycera = 48 punktów (18,0451 mm).
System Pica: pica = 12 pt (4,2169 mm).
PostScript: pica = 12 pt (4,2333 mm).

Podaję jeszcze jedną jednostkę.
Firet (Em) — długość stosowana w typografii używana bezpośrednio przy składzie tekstu, jest równa wysokości aktualnie używanego stopnia pisma.

Pan Robert Chwałowski na swojej stronie o typograficznych systemach miar tak pisze:
Wraz z ekspansją technologii Desktop Publishing i języka PostScript zmieniono definicję punktu typograficznego. Dla łatwiejszych obliczeń ustalono, że punkt typograficzny to 1/72 cala (0,3528 milimetra), a pica to 1/6 cala (4,2333 milimetra). Jest to tak zwany PostScriptowy punkt typograficzny. Większość programów do składania tekstów, będących współcześnie w masowym użyciu, została wyprodukowana w Stanach Zjednoczonych (np. InDesign, QuarkXPress). Domyślnie posługują się one punktem typograficznym w definicji PostScriptowej. Dlatego w praktyce już nikt nie posługuje się innym systemem miar, choć teoretycznie jest to możliwe (choćby w przypadku programu InDesign)
źródło: link

Wielkość czcionki podaje się w punktach typograficznych.

Linie pisma

Do dalszych rozważań będzie nam potrzebne zrozumienie linii, na których opierają się czcionki. Z tym miałam kłopot, bo są różne teorie na ten temat. Wybrałam materiał z Wikipedii i z książki o liternictwie.


Linie pisma są to teoretyczne linie poziome, które okreslają granice rysunku liter w wierszu (są to linie odniesienia, wobec których wyznacza się znaki, ponieważ ich obrys nie zawsze musi być do tych linii styczny).

Podstawowa linia pisma (bazowa, główna, normalna, ang baseline) —
linia pokrywająca się z dolną krawędzią liter majuskułowych i minuskułowych bez wydłużeń dolnych, np. A, B, C, a, b, c.

Dolna linia pisma (ang. descender) — linia pokrywająca się z dolną
krawędzią minuskuł z wydłużeniami dolnymi, np. g, j, p.

Średnia linia pisma (ang. x-height, middle) — linia pokrywająca się z górną
krawędzią minuskuł bez wydłużeń górnych, np. a, c, e.

Górna linia pisma (ang. ascender) — linia pokrywająca się z górną krawędzią minuskuł z wydłużeniami górnymi np. A, B, C, b, d, f.

Na rysunku jest ich więcej. Generalnie, nie ma problemu z linią dolną, podstawową i średnią. Z następnymi jest. Można wyznaczyć znacznie więcej linii pisma, ponadto nazewnictwo linii pisma nie jest znormalizowane więc można spotkać się z różnymi nazwami linii i ich określeniami.


Stopień pisma, interlinia

Parametrami charakterystycznymi określanymi przez linie pisma sa:
— stopień pisma,
— interlinia,
— odstęp miedzy liniami pisma zwany odstępem miedzywierszowym lub leadingiem.


Stopień pisma to odległość między najwyższym a a najniższym elementem znaków pisma. Dany stopień, to zasadniczo wysokość między górną i dolną linią pisma, a wg innej definicji pomiędzy dolną linią takich liter jak: g, q, p i górną linią wielkich liter akcentowanych, takich jak: Ć, Ń, Ś.

Interlinia (światło międzywierszowe, odstęp międzywierszowy) to odległość między sąsiednimi wierszami tekstu liczona jako odstęp pomiędzy dolną linią pisma w wierszu górnym i górną linią pisma w wierszu dolnym.

Odstęp międzywierszowy (ang. leading) oznacza odległość pomiędzy podstawowymi liniami pisma w dwu sąsiednich wierszach.

No i mamy tutaj ambaras. Wcześniej interlinią był odstęp międzywierszowy. Logiczne. Teraz jest inaczej. Poniżej są dwa rysunki.

Na tym rysunku linia górna pisma to linia wielkich liter (rys. nr 1).


A na tym rysunku linia górna to linia wielkich liter akcentowanych (rys nr 2).


Znowu ambaras. Powiem, że w moich wędrówkach po meandrach typografii częściej się zetknęłam z przedstawieniem interlinii jak na rysunku nr 1.

No to dalej o czcionkach. Bo jest ich bardzo wiele. W katalogu Programy mamy Album z czcionkami. Jak sobie go otworzymy zobaczymy bardzo wiele czcionek. Przykładowo jedną z nich jest Georgia. Co prawda jest to czcionka Microsoftu, ale w niej wcześniej zaczynałam pisać blog.


Jak chcemy zobaczyć całą rodzinę czcionek to w menu Albumu z czcionkami wybierzemy Podgląd i Repertuar. Wtedy zobaczymy wszystkie.



Możemy również zobaczyć informacje o danej czcionce. W menu Albumu z czcionkami wybierzemy Podgląd i Pokaż informację o czcionce.


Bardzo dużo mamy czcionek i są one różne. Spróbujmy się w tym jakoś połapać.

Czcionki

Jedna czcionka to komplet znaków o tych samych trzech zasadniczych parametrach:
— krój pisma,
— odmiana pisma,
— stopień pisma.


Spośród tych trzech parametrów krój jest najważniejszym elementem określającym charakterystyczny wygląd i unikalność każdej rodziny czcionek czy fontów.

Krój pisma

Krój pisma — to komplet wszystkich liter, cyfr i znaków o jednolitym opracowaniu graficznym.

Jest sporo podziałów krojów pism. Ja wybrałam tylko niektóre. Bo nie jestem profesjonalistką w tym zakresie. Wybrałam podział z książki dla uczniów o podstawach poligrafii. A czytając na nowo książkę o liternictwie wciągnęłam się i będę pogłębiać moją wiedzę o literach. Bo to fascynująca przygoda. Przechodzimy do podziałów krojów pism.

Pierwszy podział:
pisma jednoelementowe mają w każdym miejscu taką samą grubość kresek, które tworzą litery, cyfry, znaki,
pisma dwuelementowe mają w różnych miejscach różną grubość kresek, które tworzą litery, cyfry, znaki,
pisma kaligraficzne są krojami zbliżone do pisma odręcznego.



Następny podział, to tzw. stary podział:
pisma z szeryfami (najczęściej są dwuelementowe),
pisma bez szeryfów.


Na tym obrazku mamy charakterystyczne czcionki dla komputerów Apple czyli Times i Helvetica.

Szeryfy to poprzeczne zakończenia elementów pionowych, poziomych i ramion pochyłych liter. Na obrazku poniżej umieściłam przykłady pisma z szeryfami (nie ma wszystkich szeryfów).


Podział ze względu na szerokość liter:
pisma stałe,
pisma proporcjonalne.


Większość krojów pism posiada odmiany różniące się pochyłością, grubością i szerokością. Kroje w odmianach prostych nazywa się antykwą, a kroje pochylone nazywa się kursywą.




Teraz drugi parametr czcionki, odmiana. Przytoczę za Wikipedią.

Odmiana pisma

Odmiana jest modyfikacją kroju danego fontu poprzez zmianę grubości jego kresek oraz zmianę szerokości i pochylenia całych znaków. Nie zmienia to jednak faktu, że font w każdej z tych odmian zachowuje nadal swoje wspólne, główne cechy charakterystyczne danego kroju pisma. Wszystkie odmiany danego kroju to rodzina fontów (lub rzadziej — garnitur). Nazwa fontu składa się z nazwy kroju i następującej po niej nazwy odmiany.

Podział na podstawowe odmiany według Polskiej Normy (PN-73/P-55009):
— ze względu na grubość kresek: bardzo cienkie, cienkie, zwykłe, półgrube,
grube, bardzo grube,
— ze względu na szerokość znaków: bardzo wąskie, wąskie, normalne, szerokie,
bardzo szerokie,
— ze względu na pochylenie znaków: proste, pochyłe w prawo, pochyłe w lewo
Popularne odmiany: bold, havy, black, italic, regular.

Nazwy i przybliżona interpretacja najpopularniejszych odmian w języku angielskim:
Black — grubszy od Heavy.
Bold — font pogrubiony, półgruby (nie gruby, bo ten jest Extra Bold).
Condensed — font ściśnięty.
Cursive — równorzędnie do Italic.
Elongated — font wydłużony w pionie. Wysokość oczywiście jak każdego innego fontu, nazwę należałoby raczej traktować jak podobną do Compressed.
Extended — font szerszy od podstawowego.
Heavy — grubszy (cięższy) od Bold, ale lżejszy od Extra Bold.
Italic — italik, kursywa, czyli font pochylony w prawo.
Light — lekki, cieńszy od kroju podstawowego.
Medium — lekko pogrubiony (ale zdarza się, że jest to nazwa kroju podstawowego).
Outline — składający się z samego obrysu (konturu).
Oblique — font pochylony, zazwyczaj słabiej od Italic. Prawidłowo nazwa ta stosowana powinna być wobec fontu, który w swojej podstawowej postaci ma wygląd lekko pochylony.
Regular — font, który w kroju podstawowym wygląda inaczej niżmożna by zakładać, np. zbyt gruby, jak na typowy krój podstawowy.
Roman — podstawowa odmiana fontu, często ta odmiana zawiera tylko nazwę, bez dopisku Roman.
Rounded — font o zaokrąglonych końcach kresek.
Thin — krój jeszcze cieńszy niż Light.

Inne to np.: Alternate, Book, Expanded, Gothic, Modern, Narrow, Script, SmallCap, Typefaced.

Wszystkie powyżej wymienione określenia mogą wchodzić zarówno do nazwy fontu jak i określać odmianę danego fontu.

Istnieją także inne odmiany — mające w swoich nazwach dodatkowe określenia, na przykład jak:
Demi Condensed — lekko ściśnięty.
Semi Bold — lekko pogrubiony.
Extra Black — bardzo gruby.
Ultra Italic — mocno pochylony.

Na tym obrazku możemy zobaczyć jak to wygląda.


Jednym z głównych wyznaczników świadczących o poziomie i umiejętnościach zawodowych operatora DTP jest używanie wszędzie, gdzie to tylko możliwe fontu z listy, ponieważ czcionki pochylone i pogrubione są specjalnie projektowane przez twórcę danego fontu i różnią się w szczegółach wyglądu znacznie większą ilością cech charakterystycznych niż tylko równomierną zmianą wyglądu całości.
To bardzo ważne zdanie. Komputer w dopasowywaniu czcionek nigdy nie będzie lepszy od człowieka.


Trzeci parametr to stopień pisma. Znowu przytoczę definicję za Wikipedią.

Stopień pisma

Stopień pisma, to zasadniczo wysokość między górną i dolną linią pisma,a wg innej definicji pomiędzy dolną linią takich liter jak: g, q, p i górną linią wielkich liter akcentowanych, takich jak: Ć, Ń, Ś.
Stopień pisma to wysokość, w ramach której przewidziano miejsce dla wszystkich znaków z danego zestawu znaków pisarskich czcionki lub fontu.
Poniżej dwa obrazki do tej definicji.


Wracam do wcześniejszych podziałów. Podziałów jest sporo. Przykładem niech będzie tekst pana profesora Krzysztofa Tyczkowskiego z jego strony.

Brakuje jednoznacznego podziału pism, który obowiązywałby na całymświecie. W Europie najczęściej stosuje się system klasyfikacyjnyustalony przez K. Maximiliana Voxa z Francji lub niemiecki system DIN.
Klasyfikacja w systemie DIN:
1-2 Antykwy renesansowe
3 Antykwy barokowe
4 Antykwy klasycystyczne
5 Antykwy linearne z szeryfami (egipcjanka)
6 Antykwy linearne bezszeryfowe (grotesk)
7 Odmiany antykwy
8 Pisanki
9 Kroje gotyckie: tekstura, rotunda, szwabacha, fraktura, fraktura pisanka
10 Kroje pism pozałacińskich
11 Pisma ozdobne i reklamowe. Inicjały

Sensownym wydaje się podział pism łacińskich na cztery podstawowe klasy:
1 Antykwy
2 Pisma gotyckie
3 Pisanki
4 Pisma ozdobne, inne
Najbardziej rozbudowana i skomplikowana jest klasa antykw. Można w niej wydzielić dwie grupy:
1 Antykwy dwuelementowe
2 Antykwy jednoelementowe
W grupie antykw dwuelemetowych znajdują się następujące podgrupy:
1 Antykwy renesansowe
2 Antykwy barokowe
3 Antykwy klasycystyczne
4 Inne odmiany
Do grupy antykw jednoelementowych zaliczyć można:
1 Antykwy linearne z szeryfami (egipcjanki)
2 Antykwy linearne bez szeryfów (groteski)
3 Inne odmiany.
źródło: link 

Litery

Litera to znak graficzny charakterystyczny dla pism fonetycznych. Zestaw wszystkich liter danego pisma stanowi jego alfabet. Alfabet polski (dawniej: abecadło) to alfabet używany do zapisu języka polskiego. Oparty jest na alfabecie łacińskim i składa się obecnie z 32 liter. Litery z alfabetu łacińskiego: Q, V i X nie są zaliczane do liter polskiego alfabetu, gdyż w polskim słowotwórstwie nie ma potrzeby ich stosowania.


Litery alfabetu:
— duże (majuskuły)



Stosowane są trzy określenia:
— terminu majuskuła używają projektanci krojów pisma oraz historycy,
— terminu wersalik używają osoby pracujące z tekstem drukowanym,
— terminu duża (wielka) litera używa się poprawnie w języku polskim do wszystkich zastosowań.

— małe, tekstowe (minuskuły) 


Stosowane są trzy określenia:
— terminu minuskuła używają projektanci krojów pisma oraz historycy (łac. minusculus — niewielki),
— terminu litera tekstowa używają osoby pracujące z tekstem drukowanym,
— terminu mała litera używa się poprawnie w języku powszechnym do wszystkich zastosowań.


— kapitaliki (mediuskuły)


Kapitaliki to litery i cyfry o wyglądzie wersalików i wielkości nieco powyżej minuskuły bez wydłużeń górnych. W edytorach tekstu oraz programach do składu i łamania publikacji istnieje funkcja automatycznego generowania pseudo kapitalików. Prawdziwe kapitaliki są zaprojektowane wraz z majuskułą i minuskułą, dzięki temu grubości wszystkich liter jak i światła między nimi jest optycznie zrównoważona.

Stosuje się je w:
— wyróżnianiu słów lub krótkich wyrażeń — np. hasła w słownikach, nazwy własne w podręcznikach,
— tytułach i śródtytułach,
— inskrypcjach nakamiennych, nagrobkach.

Na rysunku w czerwonych obwódkach mamy tekst złożony kapitalikami.


Cyfry

Cyfra to znak służący do zapisu liczb. Cyfry arabskie to: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. Na przykład do zapisania liczby 1 potrzebujemy jednej cyfry: 1. Do zapisania liczby 1111 też potrzebujemy jednej cyfry: 1. Do zapisania liczby 1542 potrzebujemy czterech cyfr: 1, 2 4, 5.

Cyfry dzielimy na:

— tytułowe
Są to cyfry zaprojektowane w ten sposób, by odpowiadały wielkością i szarością do wielkich liter.

— tekstowe (nautyczne, mediewalowe)
Cyfry występujące w niektórych krojach pisma, zaprojektowane w ten sposób, aby nie odróżniały się wizualnie (mają się one wtapiać w tekst) od liter tekstowych (małych liter).


Na poniższym obrazku mamy przedstawione cyfry nautyczne (czcionka Georgia) i ich położenie względem linii pisma.


Są jeszcze cyfry hybrydowe i kapitalikowe. O tym można przeczytać na stronie:
http://www.typografia.ogme.pl/index.php/artykuly-mainmenu-4/46-podstawy-typografii/39-cyfry

— wykładnicze i indeksowe



  — ułamki 


Więcej o ułamkach na stronie:
http://www.typografia.ogme.pl/index.php/artykuly-mainmenu-4/46-podstawy-typografii/39-cyfry


Inne znaki Znaki interpunkcyjne

W języku polskim używa się następujących znaków przestankowych: kropka, przecinek, dwukropek, średnik, wykrzyknik ,pytajnik, wielokropek, myślnik (pauza), nawias, cudzysłów.


Na rysunku widzimy wielokropek i trzy razy naciśnięcie klawisza kropki. Specjalnie chciałam to pokazać, bo w programie tego nie ma, o tym będzie przy pisaniu.

Na poniższym rysunku mamy trzy kreski.

Ta pierwsza od lewej kreska jest dostępna z klawiatury i nie jest to myślnik. 


O stosowaniu tych kresek będzie później.


Znaki diakrytyczne

Znaki diakrytyczne (akcentowe) to znaki używane w alfabetach i innych systemach pisma, umieszczane nad, pod literą, obok lub wewnątrz niej, zmieniające artykulację tej litery i tworzące przez to nową literę.
W języku polskim jest dziewięć liter tworzonych za pomocą znaków diakrytycznych (litery diakrytyczne): ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż. Spornym jest, czy literę „ł” należy również do nich zaliczyć, czy też jest to po prostu litera z polskiego alfabetu.


Ogonek – znak diakrytyczny używany dla oznaczenia głosek nosowych w języku polskim.



Ligatura

Ligatura to dwie lub więcej liter na jednej czcionce.  

Więcej o ligaturach na stronie:
http://www.typografia.ogme.pl/index.php/artykuly-mainmenu-4/46-podstawy-typografii/24-ligatury

Abrewiatura

Abrewiatura to znak zastępujący skrót wyrazu. Poniżej przykład abrewiatur.



A na końcu cztery obrazki. Na pierwszym anatomia litery. Co prawda nazewnictwo poszczególnych elementów nie jest takie same w różnych opracowaniach, na tym rysunku też nie są nazwane wszystkie elementy. A na drugim tworzenie wielkich liter. Ten rysunek jest narysowany w oparciu o książkę z liternictwa, tak samo trzeci i czwarty.
Czytając ją ponownie natrafiłam na ciekawostkę o znaku &.
Otóż ten znak liczy sobie ponad 2000 lat i został wynaleziony przez rzymianina Marka Tiro w 63 r. p. n. e.



Pismo czcionkowe Garamond Premier Pro 


Pismo czcionkowe Baskerville 


BIBLIOGRAFIA:
Robert Chwałowski ― Typografia typowej książki ― Helion 2002
Sandee Cohen, Robin Williams ― Skanowanie i drukowanie, jak to zrobić? ― Helion 2003
Jacek Jarzyna ― Tajniki typografii dla każdego ― Mikom 2003
Stanisław Magdzik, Stefan Jakucewicz ― Podstawy poligrafii ― WSiP 1999
Roger C. Parker ― Skład komputerowy w minutę ― Intersoftland Warsawa, Polska, 1994
Robin Williams ― Komputerowy skład tekstów, jak to zrobić? ― Helion 2003
Robin Williams ― Mistrzowskie stosowanie czcionek, jak to zrobić? ― Helion 2003
Robin Williams ― Jak składać tekst? Komputer nie jest maszyną do pisania ― Helion 2003
Jan Wojeński ― Technika liternictwa ― PWE Warszawa 1990

http://www.typografia.ogme.pl/index.php/artykuly-mainmenu-4/46-podstawy-typografii
http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Skarbnica_wiedzy/Przegląd_zagadnień_z_zakresu_DTP
http://historiasztuki.com.pl/90_TYPO_STORY.html
http://www.kentype.pl/typografia/typo_index.html
http://dtp.msstudio.com.pl/typo.html
http://www.cinek.xo.pl/grafika_reklamowa/technologia_skladu_tekstu.html
http://www.frazpc.pl/artykuly/266071,Technologia-druku-komputerowego.html
http://typografia.y0.pl/?page_id=2
http://taat.pl/typografia/
http://dtp.art.pl/index.html#spis